17. Салт етістік қай сөйлемде? А) Әсем сылқ-сылқ кулді В) Дәкен қария шаршап-шалдыгу дегенді білмейді C) Малды баксан кой бак, май кетпейді шарадан Д) Ол кино корді
18. Демеулік шылауды көрсет A) Yшiн В) Сайын С) Аркылы Д) Ғана
19. Себеп-салдарлық жалгауды тап А) мен В) Өйткені С) Я Д) Алайда
20. Анықтауыш қатысып тұрған сөйлемді көрсет А) Самарқанд- ескіден келе жатқан қала В) Ана баласына мейірлене қарады С) Ол сасқанынан үндей алмай қалды. Д) Мәдениеті өте жоғары
21. Есiм сөз бен көмекші етістіктерден болған баяндауыш А) Танабай-аудан орталыгы В) Бес жерде бес-жиырма бес С) Онысы -күлге көміп пісірген нан еді Д) Ол барды
22. Төл сөзді сойлемді таn A) Туган жер- алтын бесік В) -Білмеске сөзiң қор боп кетер,- деген М.Дулатұлы С) Бала жiгiт екі етпейтінін айтты Д) Бул- ойланатын iс
23. Меңгеру арқылы байланысқан сөз тіркесі А) Шарықтап ұшу В) Донесме тұр C) Окушынын жабдыгы Д) Токыма белбеу
24. Аралас құрмалас сойлемді тап А) Шеге маганы сактайды, мага тулпарды сақтайды B) Ommы үрлеген жагады, Шындықты іздеген табады С) Боран тан ата ашылып, жел тынды да, маужыраған әдемі күн бе Д) Аскар, Сәбит кешігіп келді де, қайта келмеске бекінді,ештеңеге келіспеді
Answers & Comments
Салт етістік[1] — табыс септікті сөзді қажет етпей, түрлі қосымшалы сөздермен тіркесіп келетін етістік түрі. Салт және сабақты етістіктердің тұлғалық жағынан айырмасы жоқ, негізгі ерекшелік етістіктің ішкі мағыналық құрылымында. Етістіктің салт не сабақты болуы мағыналарының нысанға бағытталуына байланысты болғандықтан, Салт етістік сабақты етістікке, керісінше, сабақты етістік салт етістікке айнала алады. Салт етістікті сабақтыға айналдыруда -тыр, -тір, -дыр, -дір, -ғыз, -гіз, -қыз, -кіз, -ыр, -ір, -т секілді өзгелік етіс жұрнақтары (ағаш өсті — ағашты өсір; орындықта тұр — орындықты тұрғыз, т.б.), ал сабақты етістікті салт етістікке айналдыратын -ыл, -іл, -л, -н тәрізді ырықсыз, өздік етіс жұрнақтары (сабақты оқы — сабақ оқылды; кітапты ал — кітап алынды, т.б.) үлкен рөл атқарады.[2] Зерттеушілер мұндай қосымшаларды сөзжасам қосымшалары дейді, ал салт және сабақтылық белгіні етістіктің полисемдік немесе омонимдік сипатын ажырататын шарт ретінде ұсынады. Яғни бірдей айтылатын етістіктер әр уақытта тек салт не тек сабақты мәнде болса, онда ол көп мағыналы етістік те, бірде салт, бірде сабақты болса, омоним ретінде танылады.[3] Салт және сабақтылық қасиет түбір етістікке ғана емес, туынды, күрделі етістіктерге де тән.[4]
Ответ:
17) Салт етістік қай сөйлемде?
С) Малды бақсаң қой бақ,май кетпейді шарадан.
18) Демеулік шылауды көрсет.
Д) ғана.
19) Себеп - салдарлық жалғауды тап.
В) өйткені.
20) Анықтауыш қатысып тұрған сөйлемді көрсет
А) Самарқанд -ескіден келе жатқан қала.
21) Есім сөз бен көмекші етістіктерден болған баяндауыш
Д) Ол барды
22) Төл сөзді сөйлемді тап
В) - білмеске сөзің қор боп кетер, - деген М.Дулатұлы.
23) Меңгеру арқылы байланысқан сөз тіркесі
В) дөңесте тұр.
24) Аралас құрмалас сөйлемді тап
С) Боран тан ата ашылып, жел тынды да, маужыраған әдемі күн бе.
Удачи!!