Орындау уакыты: 20 минут 1-тапсырма. Мәтінді мукият окыныз. Перифразанын түрлі тәсiлдерiн колдана отырып, есiм перифразага 2 сурак, етiстiк перифразага 2 сурак курастырыныз. Коне Түркi жазуларынын зерттелуi Сiбiр және Монголия далаларына таралган жумбак жазулардын бар екендігі туралы гылыми орта ертеден-ак бiлетiн еді. Оларды «руна жазулары>>, ягни скандинавия тiлдерiнен алганда «купия, сыры ашылмаган» танбалар деп атайтын. Ол кезде әлем галымдары бұл жазуларды кене Угор тайпаларынын (Орал халықтарының ата-бабалары) мұрасы деп есептеді. Жазуларды зерттеуге арнайы ұйымдастырылған Ресей Ғылым Академиясынын экспедициясы Минусинск ойпатында iздестiру жұмыстарын жүргiзiп, Д.Г. Мессершмидт және Ф.И.фон Стралленберг 1721-1722 жылдар аралыгында көптеген материалдар жинактады. Жиналган деректер гылыми тұргыдан екшелiп, 1729 жылы З.Байердің «Санкт-Петербургтегі Императорлы тылым Академиясынын жазбаларында» жарык көрiп, Еуропадагы барлык шыгыстанушылардың катты кызыгу нысанына айналды. 1730 жылы Ф.И. фон Страленбергтің өзi де зерттеулерiнiн корытындысын және жазулардын кошiрмелерiн жариялады. Окылудың әртүрлі жолдары ұсынылганымен, кандай да бiр корытынды шыгаруга деректер әлi аздау болатын, себебі Минусинск аймагынан табылган бул жазулар узік-үзік және тым кыска, сонымен катар жазулардын өзi жартылай өшiп калган болатын. 1889 жылы Н.М. Ядринцевтiн Монголия далаларынан тапкан жазулары Кене жазулардың толык сакталган және көлемді улгiлерiн гылыми ортага әкелдi. Ендi бул жазуларга карап, онын дыбыстык курылысы мен грамматикалық табиғаты жәнiнде айкын корытындылар жасауга болатын еді. 1893 жылы дат филологі В. Томсен (Дания) бұл жазуларды окудын кiлтiн тапты. Келесі жылы-ак В.В. Радлов Орхон жазуларынын окылуын және аудармаларын жасады, 1895 жылы Енисей жазуларынын да окылуы мен аудармалары жарыкка шығарылды. (199 соз) срочно көмектесіңдерші кәзір жазуым керек
​