Қазақ халқының халық педагогикасындағы асыл мұралардың бірі-табиғатқа деген аса зор сүйіспеншілігі мен оған деген асқан адамгершілік қасиеті болды. Халық ұғымында табиғат деген қасиетті сөз туған жер, өскен ел, атамекен, аяулы өлке, ауылым деген тұла бойында нәр беріп, жүрегіңді шымырлататын аса қымбат сөздермен қатар тұрады.Белгілі жазушы, әрі ғалым Ақсеуіл Сейдімбеков өз шығармаларында халқымыз бен табиғат арасында үндестікті, бірлікті,сабақтастықты ерекше атап өтті.« Көшпелі өмір салты табиғи географикалық дара бітімдегі биосфера бірден – бір үйлесімді.Ата – бабамыз туған жеріне кіндік қанын ғана тамызып қоймаған, қажет болса жүрек қанын да төге білген»-деп жазушы табиғат пен халқымыз арасында өзара байланысты жоғары бағалаған. Халқымыздың табиғатқа деген зор сүйіспеншілігі табиғаттың көркем келбетін, ажарлы арайын сұлу сымбатын көре, сезіне білуінен бірте-бірте қалыптасқан.Табиғат сұлулығынан,әдемілегінен ,әсемдігінен бойына қуат, жүрегіне шуақ алып, аса зор іңкәрлік сезімге бөленген және табиғаттың сұлулығының алдына бас иген.Халқымыздың қажырлы да қайсар, батыр да , батыл ұлдарының бірі Бауыржан Момышұлы атамыз «сұлулық дегеннің тамыры табиғаттану деген нәрседе жатыр. Мысалы, гүлді алайық сол гүлдерде біз сұлу емессің деп айта алмаймыз.Ол табиғаттың жасаған сұлулығы.Аңдардың ішінде де сұлуы аз емес.Құстарды алып қарағын.Олардың ішінде де қаншама сұлулар бар. Сол себепті сұлулық деген нәрсенің өзі табиғаттың твортествосы. Осы күнге ғалымбыз деп жүрміз,бірақ табиғатқа қарсылық ету күнә»- деп табиғат сұлулығын сезіне білу және оны аялау қажеттігін ерекше ескерткен болатын. Халқымыздың табиғатты жанындай жақсы көріп сүйе білуі және оған деген аялы алақаны мен абзал адамгершілік қамқорлығы қанымызға да, бойымызға да, бойымызға да ананың ак сүті арқылы дарығандығын зор мақтаныш сезіммен айтуымызға толығымен болады.
Қазақстан аумағы бойынша әлемде 9-шы орында (2 млн.724,9 мың км шаршы метр), бұл ретте халық саны небәрі 17 млн. адамды құрайды, адамдар қоныстанбаған барлық қалған аумақ – жануарлар мен құстардың мың түрінің мекендейтін жері болып табылатын шексіз далалар, шөлдер мен таулар.
Қазақстан Дүниежүзілік мұхитқа шыға алмайтын әлемдегі ең ірі ел, бұл ретте Қазақстан аумағын құрлықішілік теңіздер: Каспий және Арал теңіздері жуады. Қазақстанның табиғаты өзінше әдемі. Бұл қатал, өйткені ел аумағының көп бөлігі шөлдер – 164 млн.га (44%) және жартылай шөлдер (14%), аумақтың тек 26% – ы дала аумақтарын, ал 5,5% - ы (21 млн. га) - орман аймақтары. Елдің орталық бөлігінде "сары дала" - Сарыарқа, ал одан батысқа қарай Торғай үстірті орналасқан. Қазақстанның аумағы соншалықты зор, ол батыста Орал тауларын, шығыста Алтай мен Тарбағатайды басып алады. Үстірт үстірті мен Каспий теңізінің жағалауы Оңтүстік-батыста орналасқан. Қазақстанның шығыс бөлігі Солтүстік Тянь-Шаньға тіреледі.
Республикадағы Климат негізінен күрт континенталды. Оңтүстікте жазда температура + 49 градусқа жетеді, ал солтүстікте қыста -57 градусқа дейін төмендеуі мүмкін. Сонымен қатар, шөлдегі ауа-райы жиі құбылмалы және құбылмалы, күндіз ыстық, ал түнде солтүстік жел соғып, суық әкеледі.
Қазақстан Табиғаты
Қазақстан Табиғаты
Қазақстан Табиғаты
Еліміздің су ресурстарына келетін болсақ, еліміздің басым бөлігі шөл болса да, Қазақстанда 8,5 мың шағын және үлкен өзендер бар. Олардың ішіндегі ең үлкені-Жайық, Ембі, Сырдария, Есіл, Іле, Ертіс және Тобыл. Қазақстандағы ең ірі көлдердің бірі-Балқаш көлі. Бүгінгі таңда Қазақстан ішінара ел аумағында орналасқан Арал теңізінің экожүйесін, флорасы мен фаунасын сақтауға үлкен көңіл бөледі. Сондай-ақ, Қазақстанға Каспийдің солтүстік және шығыс жағалауының барлық бөлігі тиесілі – бұл шамамен 2340 км.
Қазақстанда өсімдіктердің алты мыңға жуық түрі өседі, оның кеңістігінде құстардың 500-ге жуық түрі, жануарлардың 178 түрі, бауырымен жорғалаушылардың 49 түрі, қосмекенділердің 12 түрі, өзендер мен көлдерде балықтардың 100-ге жуық түрі кездеседі.
Answers & Comments
Ответ:
Қазақ халқының халық педагогикасындағы асыл мұралардың бірі-табиғатқа деген аса зор сүйіспеншілігі мен оған деген асқан адамгершілік қасиеті болды. Халық ұғымында табиғат деген қасиетті сөз туған жер, өскен ел, атамекен, аяулы өлке, ауылым деген тұла бойында нәр беріп, жүрегіңді шымырлататын аса қымбат сөздермен қатар тұрады.Белгілі жазушы, әрі ғалым Ақсеуіл Сейдімбеков өз шығармаларында халқымыз бен табиғат арасында үндестікті, бірлікті,сабақтастықты ерекше атап өтті.« Көшпелі өмір салты табиғи географикалық дара бітімдегі биосфера бірден – бір үйлесімді.Ата – бабамыз туған жеріне кіндік қанын ғана тамызып қоймаған, қажет болса жүрек қанын да төге білген»-деп жазушы табиғат пен халқымыз арасында өзара байланысты жоғары бағалаған. Халқымыздың табиғатқа деген зор сүйіспеншілігі табиғаттың көркем келбетін, ажарлы арайын сұлу сымбатын көре, сезіне білуінен бірте-бірте қалыптасқан.Табиғат сұлулығынан,әдемілегінен ,әсемдігінен бойына қуат, жүрегіне шуақ алып, аса зор іңкәрлік сезімге бөленген және табиғаттың сұлулығының алдына бас иген.Халқымыздың қажырлы да қайсар, батыр да , батыл ұлдарының бірі Бауыржан Момышұлы атамыз «сұлулық дегеннің тамыры табиғаттану деген нәрседе жатыр. Мысалы, гүлді алайық сол гүлдерде біз сұлу емессің деп айта алмаймыз.Ол табиғаттың жасаған сұлулығы.Аңдардың ішінде де сұлуы аз емес.Құстарды алып қарағын.Олардың ішінде де қаншама сұлулар бар. Сол себепті сұлулық деген нәрсенің өзі табиғаттың твортествосы. Осы күнге ғалымбыз деп жүрміз,бірақ табиғатқа қарсылық ету күнә»- деп табиғат сұлулығын сезіне білу және оны аялау қажеттігін ерекше ескерткен болатын. Халқымыздың табиғатты жанындай жақсы көріп сүйе білуі және оған деген аялы алақаны мен абзал адамгершілік қамқорлығы қанымызға да, бойымызға да, бойымызға да ананың ак сүті арқылы дарығандығын зор мақтаныш сезіммен айтуымызға толығымен болады.
Verified answer
Қазақстан аумағы бойынша әлемде 9-шы орында (2 млн.724,9 мың км шаршы метр), бұл ретте халық саны небәрі 17 млн. адамды құрайды, адамдар қоныстанбаған барлық қалған аумақ – жануарлар мен құстардың мың түрінің мекендейтін жері болып табылатын шексіз далалар, шөлдер мен таулар.
Қазақстан Дүниежүзілік мұхитқа шыға алмайтын әлемдегі ең ірі ел, бұл ретте Қазақстан аумағын құрлықішілік теңіздер: Каспий және Арал теңіздері жуады. Қазақстанның табиғаты өзінше әдемі. Бұл қатал, өйткені ел аумағының көп бөлігі шөлдер – 164 млн.га (44%) және жартылай шөлдер (14%), аумақтың тек 26% – ы дала аумақтарын, ал 5,5% - ы (21 млн. га) - орман аймақтары. Елдің орталық бөлігінде "сары дала" - Сарыарқа, ал одан батысқа қарай Торғай үстірті орналасқан. Қазақстанның аумағы соншалықты зор, ол батыста Орал тауларын, шығыста Алтай мен Тарбағатайды басып алады. Үстірт үстірті мен Каспий теңізінің жағалауы Оңтүстік-батыста орналасқан. Қазақстанның шығыс бөлігі Солтүстік Тянь-Шаньға тіреледі.
Республикадағы Климат негізінен күрт континенталды. Оңтүстікте жазда температура + 49 градусқа жетеді, ал солтүстікте қыста -57 градусқа дейін төмендеуі мүмкін. Сонымен қатар, шөлдегі ауа-райы жиі құбылмалы және құбылмалы, күндіз ыстық, ал түнде солтүстік жел соғып, суық әкеледі.
Қазақстан Табиғаты
Қазақстан Табиғаты
Қазақстан Табиғаты
Еліміздің су ресурстарына келетін болсақ, еліміздің басым бөлігі шөл болса да, Қазақстанда 8,5 мың шағын және үлкен өзендер бар. Олардың ішіндегі ең үлкені-Жайық, Ембі, Сырдария, Есіл, Іле, Ертіс және Тобыл. Қазақстандағы ең ірі көлдердің бірі-Балқаш көлі. Бүгінгі таңда Қазақстан ішінара ел аумағында орналасқан Арал теңізінің экожүйесін, флорасы мен фаунасын сақтауға үлкен көңіл бөледі. Сондай-ақ, Қазақстанға Каспийдің солтүстік және шығыс жағалауының барлық бөлігі тиесілі – бұл шамамен 2340 км.
Қазақстанда өсімдіктердің алты мыңға жуық түрі өседі, оның кеңістігінде құстардың 500-ге жуық түрі, жануарлардың 178 түрі, бауырымен жорғалаушылардың 49 түрі, қосмекенділердің 12 түрі, өзендер мен көлдерде балықтардың 100-ге жуық түрі кездеседі.
Елдегі ормандардың көп бөлігі