4. Қазақстандағы жұмысшы және аграрлық қозғалыстардың негізгі себептерін талдап, қорытындылап, оларға сипаттама беріңдер. Помагите пж
1 votes Thanks 1
kura9191
Профессордың айтуынша, ғалымдар зерттеу жұмыстарын ең алдымен тарихи деректерді талдаудан бастаған. «Абылай хан бейітінің орны, құлпытасы қайда» деген сауалға жауап беру үшін ең алдымен осы мәселеге қатысты мүмкіндігінше барлық ақпарларды іздестіріп, жинап, талдапты.
– Қарқынды ізденіс нәтижесінде, қазір мұндай ақпарат саны 15-тен асады. Жиналған ақпараттың барлығында Абылай хан бейіті Қожа Ахмет Ясауи кесенесі ішінде жатқанын көрсетті. Бір де бір деректе «оның қабірі кесененің сыртында» деп айтылмады. Мен 15 деректің бәрін тізе бермей, «қабір нақты кесененің қай жағында» дегенге жауап беретін еңбектерді көрсетіп кетейін. А.К. Гейнстің «Собрание литературныхъ трудовъ» атты еңбегінде қабір кесененің ішіндегі ұзын қараңғы дәлізде орналасқанын және оны жергілікті молдалар көрсеткенін, оған дұға бағыштап оқытқанын жазады. Белгілі қазақтың біртуар жазушы азаматы Жүсіпбек Аймауытов Қ. А. Ясауи кесенесінде болғанда «Жағаласаң дәлізде, мұздай жылтыр, айнадай тегіс, шимайша ойып келтірілген, олпы-солпысыз, үшкір сұлу жазулары жалап қойғандай мүлткісіз. Ағы мен көгі қара батсайыдай аралас тандиланған, айқасқан…. құлпырған көк мәрмер айта қалғандай сұлу екен. Біраз уақыт қарап тұрдым, кете алмадым» деп Абылай хан қабірінің құлпыстасы жайлы айтқаны бар. Демек Аймауытов та, Гейнс те құлпытастың дәлізде жатқанын мәрмер болғанын, ағы мен көгі аралас батсай болғанын, (батсай – матаның түрі) қай құлпытас Абылай ханға тиесілі екенін анықтауға көмек береді.
Қ.А. Ясауи жатқан бөлмеге кіретін 4 есік бар. Бірақ тек шығыс жағынан кіру есігінің алдында ғана көлденең қойылған үлкен құлпытас бар. Осы құлпытас орны Шәді Төренің Әзіреттің босағасындағы Абылай бейіті орнына сай келеді. Және құлпытас жатқан бөлме Гейнстің Абылай хан бейіті орналасқан ұзын, қараңғы коридор, Ж. Аймауытовтың дәліз дегеніне сай келеді.
Қ.А. Ясауи атындағы Халықаралық қазақ-түрік университетінің археология және этнология кафедрасының өтініші мен жергілікті әкімнің рұқсаты арқылы 1995 жылы мамыр айында алғаш рет темір жәшіктегі моланы археологиялық тұрғыдан зерттеу жүргізуге (экспертиза) рұқсат алынды. Антропологиялық зерттеу бойынша қабірде жатқан адамның бойы 164 см шамасында болды. Бұл Абылай ханның бойы жөніндегі мәліметтерге сәйкес келді. Абылай ханмен кездескен орыс капитаны И.О Бреховтың 1776 жылы жазған рапортында оның бойы туралы хабар бар. «Летами он, Абылай, хотя уже и не молод и по примечанию моему кажется за семдесять перешель, однако собою еще здоров и виден, росту небольшего» деп жазған. Міне сол адамның бойы мен тарихи ақпарлар сәйкес келіп тұр. Келесі назар аударатын үлкен бір жағдай –Абылай бас сүйегінің көзге ерекше түсетін патологиясы бар: ол – жоғарғы және төменгі жақ сүйектерінде бірде-бір тістің сау қалмай, түгелдей түсіп қалғаны. Тіпті тістердің жақ сүйектегі түбірлерінің орналасатын шұңқырларына дейін Абылайдың тірі кезінде-ақ бітіп кеткен. Тіс түбірлерінің шұңқырлары әбден бітіп кеткеніне қарағанда Абылай тісінен тым ерте, яғни 50-55 жас шамасында айрылған. Енді қабірден шыққан адамның да ешқандай тісінің ұясы жоқ.
Хан қабірі зерттелуін егжей-тегжейлі түсіндірген белгілі ғалым Мұхтар Қожа сөз соңында деректер мен хан мүрдесі деп нұсқаған қаңқаның сәйкес келгенін айтты. – Деректер Абылай хан мүрдесі деп нұсқаған қабірдегі адам қаңқасын антропологиялық тұрғыдан зерттеу нәтижелері, дәлірек айтсақ, жерленген адамның бойы, жасы, кесел-сырқаты, жарақаты, оның оңқай болуы, жалпы дене бітім ерекшеліктері Абылай ханға қатысты мәліметтермен, дәлірек айтсақ, Абылай ханның бойына, жасына кесел-сырқаты мен жарақатына, оның оңқай болуымен жалпы дене бітім ерекшеліктеріне толығымен сәйкес келді. 2000 жылдың 17 наурызында Түркістан қаласындағы Қ.А. Ясауи кесенесіне Абылай хан сүйегі Елбасының тапсырысымен арнайы құлпытас қойылып, қайта жерленді. Бұрынғы құлпытасы өзінің орнында тұр,-деп қорытындылады ғалым.
МІНЕ, осы мәліметтерге сәйкес қарап талдасақ Абылайханның кесенесі деп Қожа Ахмет Яссауй кесенесін айтып тұр! Абылхан Қожа Ахмет Яссауй кесенесінде жерленген!!!
Answers & Comments
Ответ:
4. Қазақстандағы жұмысшы және аграрлық қозғалыстардың негізгі себептерін талдап, қорытындылап, оларға сипаттама беріңдер. Помагите пж
– Қарқынды ізденіс нәтижесінде, қазір мұндай ақпарат саны 15-тен асады. Жиналған ақпараттың барлығында Абылай хан бейіті Қожа Ахмет Ясауи кесенесі ішінде жатқанын көрсетті. Бір де бір деректе «оның қабірі кесененің сыртында» деп айтылмады. Мен 15 деректің бәрін тізе бермей, «қабір нақты кесененің қай жағында» дегенге жауап беретін еңбектерді көрсетіп кетейін. А.К. Гейнстің «Собрание литературныхъ трудовъ» атты еңбегінде қабір кесененің ішіндегі ұзын қараңғы дәлізде орналасқанын және оны жергілікті молдалар көрсеткенін, оған дұға бағыштап оқытқанын жазады. Белгілі қазақтың біртуар жазушы азаматы Жүсіпбек Аймауытов Қ. А. Ясауи кесенесінде болғанда «Жағаласаң дәлізде, мұздай жылтыр, айнадай тегіс, шимайша ойып келтірілген, олпы-солпысыз, үшкір сұлу жазулары жалап қойғандай мүлткісіз. Ағы мен көгі қара батсайыдай аралас тандиланған, айқасқан…. құлпырған көк мәрмер айта қалғандай сұлу екен. Біраз уақыт қарап тұрдым, кете алмадым» деп Абылай хан қабірінің құлпыстасы жайлы айтқаны бар.
Демек Аймауытов та, Гейнс те құлпытастың дәлізде жатқанын мәрмер болғанын, ағы мен көгі аралас батсай болғанын, (батсай – матаның түрі) қай құлпытас Абылай ханға тиесілі екенін анықтауға көмек береді.
Қ.А. Ясауи жатқан бөлмеге кіретін 4 есік бар. Бірақ тек шығыс жағынан кіру есігінің алдында ғана көлденең қойылған үлкен құлпытас бар. Осы құлпытас орны Шәді Төренің Әзіреттің босағасындағы Абылай бейіті орнына сай келеді. Және құлпытас жатқан бөлме Гейнстің Абылай хан бейіті орналасқан ұзын, қараңғы коридор, Ж. Аймауытовтың дәліз дегеніне сай келеді.
Қ.А. Ясауи атындағы Халықаралық қазақ-түрік университетінің археология және этнология кафедрасының өтініші мен жергілікті әкімнің рұқсаты арқылы 1995 жылы мамыр айында алғаш рет темір жәшіктегі моланы археологиялық тұрғыдан зерттеу жүргізуге (экспертиза) рұқсат алынды. Антропологиялық зерттеу бойынша қабірде жатқан адамның бойы 164 см шамасында болды. Бұл Абылай ханның бойы жөніндегі мәліметтерге сәйкес келді. Абылай ханмен кездескен орыс капитаны И.О Бреховтың 1776 жылы жазған рапортында оның бойы туралы хабар бар. «Летами он, Абылай, хотя уже и не молод и по примечанию моему кажется за семдесять перешель, однако собою еще здоров и виден, росту небольшего» деп жазған. Міне сол адамның бойы мен тарихи ақпарлар сәйкес келіп тұр. Келесі назар аударатын үлкен бір жағдай –Абылай бас сүйегінің көзге ерекше түсетін патологиясы бар: ол – жоғарғы және төменгі жақ сүйектерінде бірде-бір тістің сау қалмай, түгелдей түсіп қалғаны. Тіпті тістердің жақ сүйектегі түбірлерінің орналасатын шұңқырларына дейін Абылайдың тірі кезінде-ақ бітіп кеткен. Тіс түбірлерінің шұңқырлары әбден бітіп кеткеніне қарағанда Абылай тісінен тым ерте, яғни 50-55 жас шамасында айрылған. Енді қабірден шыққан адамның да ешқандай тісінің ұясы жоқ.
Хан қабірі зерттелуін егжей-тегжейлі түсіндірген белгілі ғалым Мұхтар Қожа сөз соңында деректер мен хан мүрдесі деп нұсқаған қаңқаның сәйкес келгенін айтты.
– Деректер Абылай хан мүрдесі деп нұсқаған қабірдегі адам қаңқасын антропологиялық тұрғыдан зерттеу нәтижелері, дәлірек айтсақ, жерленген адамның бойы, жасы, кесел-сырқаты, жарақаты, оның оңқай болуы, жалпы дене бітім ерекшеліктері Абылай ханға қатысты мәліметтермен, дәлірек айтсақ, Абылай ханның бойына, жасына кесел-сырқаты мен жарақатына, оның оңқай болуымен жалпы дене бітім ерекшеліктеріне толығымен сәйкес келді. 2000 жылдың 17 наурызында Түркістан қаласындағы Қ.А. Ясауи кесенесіне Абылай хан сүйегі Елбасының тапсырысымен арнайы құлпытас қойылып, қайта жерленді. Бұрынғы құлпытасы өзінің орнында тұр,-деп қорытындылады ғалым.
МІНЕ, осы мәліметтерге сәйкес қарап талдасақ Абылайханның кесенесі деп Қожа Ахмет Яссауй кесенесін айтып тұр! Абылхан Қожа Ахмет Яссауй кесенесінде жерленген!!!