Ответ:

Zharar | kz | Өлеңдер | Тамыры терең алты алаш

Сайттан іздеу...

Тамыры терең алты алаш

29.09.2017

Тамыры терең алты алаш

Қазақ хандығының 550 жылдығына, Қазақ елінің Тәуелсіздік күніне, Алашорданың жүз жылдығына, алаш арысы Әлихан Бөкейхановтың 150 жылдығына арнап жазылды

Жоқ нәрседен пайда болмас,

Бар нәрсе ғайып болмас.

Тамыры терең алты алаш,

Келеді әлі адамзатпен қарбалас...

Бір мың да төрт жүз алпыс бес,

Керей-Жәнібек билік басына келген кез.

Жаңа ағым,бетбұрысты қолға алып,

Жан дүниесін, «Ақ ордаға» бұрды тез.

Туған жұртың,ойласаң күні ертең,

Жоғалып кету,қаупі тұр,мұны білсең?

Ағайынды бауырлар,көп ойланып,

Қазақ халқын біріктірді,ақылға сап,тарқалды мұң ...

Тыныштық жоқ. Ойланумен күндіз-түн,

Ойламасты, жеке бөліп,өз күнін.

Ұлы даланы қолға алып, қалайда,

Қалыптасу,жария қылу,жаъанға!

Тыныштықты аңсаған хан Керей де,

Өтті өмірден,уақыты оның жетті де.

Ақ киізге көтеріп,Жәнібекті хан сайлады,

Өз жемісін,өзі еккен тез берді де.

Тиімді пайдаланып аз уақытты,

Халық аз-кем болса да тыныс тапты.

Еділ мен Жайық жағасын егеленіп,

Ұлы Дала қазағын қолға алыпты.

Жәнібек хан мақсат ұстап шындықты,

Тәртіп сақтап, парасатты шын ұқты.

Негізін қалап сол кезде-ақ әділдікті,

Дағдыланды,шешу үшін маңызды мәселені.

Ресеймен де тату тұрды досындай,

Араласты патшасымен Мәскеудің,баяғыдай.

Әкелген Ұлы Далаға жаңалығы,

Қазақтарды одан әрі біріктірді.

Жәнібек кеткеннен соң бұл фәниден,

Бұрындық келді үлкен ұлы хан Керейдің.

Бұрындық қара күштің иесі еді,

Жауынгерлік рухтан ләззәт алған.

Ұзақ жыл ел басқарды Бұрындық хан,

Болды ма, қатыгездік бұдан асқан!

Төзгеніне халықтың осы ханды,

Сонша уақыт шыдамына таңдай қаққан!...

Ел басына ақылды хан Қасым келді,

Игі істері алға қарай жүре берді.

Әр шешімін,әр қадамын санап басып,

Ұлы Далаға жүре берді хан билігі.

Сонан кейін қазаққа болды талай ханың,

Кездейсоқ Қожа Махмұт, хан Бұйдашың.

Екі жыл ғана басқарып,билік құрған,

Тарихта қалдырып өз атын Тоғымханың.

Қалмаққа қарсы Сан-Тас мекенінде,

Қазақ,қырғыз бірікті «Ыстық» көлде.

Сол шайқаста Тоғымхан,тоғыз ұлы,

Ерлікпен қаза тапты қазақтың сарбаздары.

Ұлы Дала билеушісі Хақназар хан,

Әділдікті орнатып ен даладан.

Орыспен де достасып,орнатпақшы,

Ақылды,айласымен табиғаттан.

Пайданы өз халқына шешу үшін,

Барды небір айла-мақсатқа жетпек үшін.

Жерлерін қолдан кеткен,қайтарып ап,

Оятып қазақтардың ол рухын.

Хақназарды өлтірген Баба сұлтан,

-Құтылдым,-деп ойлады ол,қас жауынан.

Кегін алып Шығай хан Баба ханнан,

Тақтан түсті,асып барып сексен жастан.

Шығай ханның баласы Тәуекел хан,

Әкесінің орнына таққа отырған.

Жұрт ерекше құрметтеп Тәуекелді,

Төбесіне көтеріп,ел таңқалған!...

«Қасымханның қасқа жолы,

Есімханның ескі жолы».

Таққа келді әділдікті ту қылған,

Ер Есімхан Шығайхан ұлы.

Өзгеріс енгізіліп Ата заңға,

-Тиімді болсын,-деді бар қазаққа.

Бекітіліп нақты заң сол күйінде,

Міндеттеді Ата заңды әр адамға.

Қолбасшыға лайықты Жәңгір ханың,

Көңілінен шықты ол бар халықтың.

Ерекше қасиетті,Жәңгір ханға,

Мұқым қазақ даласы болды риза!

Ұлы тұлға,ұлы далаға керек болды,

Мұндай тұлға ,келіп еді,елу жылда.

Данышпан Есімханның немересі,

Бұйырды ұлы дала, Тәукеханға.

Ұлы дала тәртібін ұштастырып,

Ата заңға жаңа сипат қарастырып.

Қазақ халқын сыртқы жаудан қорғаймын деп,

Сыйластықты күшейтті,бір-бірімен жарастырып.

Күтіп тұрды қазақ халқын небір ғасыр,

Келешекте талай тарих келе жатыр.

Ұлы дала болашаққа қол созып,

Келе жатты небір жұмбақ,қилы тағдыр.

Соның бірі атақты Бөленті мен Аңырақай,

Аса маңызды болды енді тарихқа бай.

Ерекше көзге түсіп Әбілмансұр,

Жоңғарларды қуып тықты, көңілі жай.

Тыныштық бермеген соң жан-жақтары,

Ресеймен қосылып, Одақтасты.

Қайта шауып жоңғарлар қазақтарға,

Сескеніп Ресейден артқа қашты.

Бір мың да жеті жүз жетпіс те бір,

Абылайды хан сайлаған жыл ғой сол бір.

«Сабалақ» аты өзгеріп осы жылы,

Келді енді билікке Әбілмансұр.

«Аңырақай» даласында Әбілмансұр,

-Шық,-деді-жекпе-жекке, Шарыш батыр!.

Түйреп алып найзасымен қарсыласын,

Енді атанды Әбілмансұр, Абылай батыр.

Жайылып атағы оның бар қазаққа,

Таныды көрші жатқан орыстарда.

Кемеңгерлік, батылдық пен ақылдылық,

Абылайдың бір өзінен табылды да.

Үш жүздің басын қосып «Алты алашқа»,

Тербелді бір бесікте Ұлы дала.

Саясаты кемеңгерлік, ақылымен,

Достасты,жоспар құрып көршілермен.

Енді келді қазаққа Уәлихан,

Мінезі оның жұмсақ, әуел бастан.

Отыз жылдай ел билеп,соңғы жағы,

Абырой мен болды алыс адамдықтан.

Ұлы дала соңғы ханы Кенесары,

Анықталды жүрегінің түгі бары.

Өзіне тапсырылған міндетті алып,

Көтеріліп,ақ киізге хан

Объяснение: