I бүлек.
Аң-белем, әдәбият, уку-язу, хат-хәбәрләшү

* Акыллыга да әйттем −
Уйлады да белде;
Акылсызга да әйттем −
Тыңлады да көлде.
(Табышмак)

* Югалткан әйберең түгел, −
Эзләмичә тапмыйсың.
(Табышмак)

* Әйткәч, беләсегез килә,
Белгәч, көләсегез килә.
(Табышмак)

* Утыз тештән чыккан − утыз адәмгә җәелә.
(Мәкаль)

* Моны миңа сөйләде Алдар,
Әгәр сиңа очраса,
Ул сине дә алдар;
Болар барсы да ялган,
Ялган булса да,
Ак кәгазьгә язылган.
(Әкият)

* Үлчәүләрдә үлчәнми,
Базарларда сатылмый.
(Акыл)

* Аршынлы түгел, потлы түгел,
Һәркемдә бар.
(Акыл)

* Бер байлык бар − янмый,
Карак та урлый алмый,
Төшеп тә югалмый.
(Белем)

* Акыллы чәчә барыр,
Акылсыз җыя барыр.
(Белем)

* Ачыдан ачырак, татлыдан татлырак,
Усалдан усалрак, дөрестән дөресрәк
Нәрсә бар дөньяда?
(Тел)

* Акчасыз керәсең, хәзинә алып чыгасың.
(Мәктәп)

* Агач түгел − яфраклы,
Тун түгел − тегелгән.
(Китап)

* Кабат-кабат катлама,
Акылың булса ташлама.
(Китап)

* Теле юк − үзе аңлата.
(Китап)

* Анда бар да бар.
(Китап)

* Өнсез, җансыз − иң якын дус.
(Китап)

* Кечкенә генә сандыкка бөтен дөнья сыйган.
(Китап)

* Ак җир, кара тап,
Нәрсә булыр, уйлап тап.
(Китап)

* Ак ялан, кара сукмак, −
Йөри белгән эз табар.
(Китап)

* Ача да яба, ача да яба,
Җавабын зирәк таба.
(Китап)

* Киштә башында төпле төргәк,
Аңа һәр өйдә хөрмәт,
Һәркемгә дә иң кирәк.
(Китап)

* Кул белән чәчәсең, күз белән җыясың.
(Язу, уку)

* Җирлеге ак, орлыгы кара,
Җимеше ни булыр? −
Тикшереп кара.
(Кәгазь, юзу, уку)

* Кәкре-бөкре сызылган,
Хәрефләре сыгылган,
Асты бар, өсте бар,
Тырма кебек теше бар.
(Язу)

* Аш ашамас,
Кара су эчәр,
Дөньяда кош кебек очар,
Күңелләргә нур чәчәр.
(Язу)

* Җир өстендә күп кешеләр
Кар өстенә кара солы чәчәләр.
(Язу)

* Бишәү чәчә, берәү жыя.
(Язу, уку)

* Иген чәчте биш малай,
Урдылар ике агай.
(Язу, уку)

* Кул белән чәчәсең,
Күз белән җыясың.
(Язу, уку)

* Җире ак, орлыгы кара,
Кул белән чәчәләр,
Авыз белән җыялар.
(Кәгазь, язу, уку)

* Ак ялан,
Ак яланда эз калган,
Эз өстендә күз калган.
(Кәгазь, язу, уку)

* Җаны юк, үзе кырык төрле тел белә.
(Каләм)

* Үзе укырга белмәсә дә гомер буе язына.
(Каләм)

* Кәгазь өстен карайта,
Дөнья йөзен агарта.
(Каләм)

* Үзе бер карыш,
Теле мең карыш.
(Каләм)

* Үзе йөзә − чылбыр тезә.
(Каләм)

* Авызы бер, теле ике, җаны юк.
Сөйләгән сүзенең һич саны юк.
(Каләм)

* Менә табышмак, уйлап кара:
Суы тәмсез, йөзе кара,
Чиләгенең төбе юк,
Файдасының чиге юк.
(Кара һәм кара савыты)

* Кара кыр буйлап ак куян чаба.
(Кара такта, акбур)

* Бер чыгарып җибәрсәң,
Нихәтле чакырсаң да кире кайтмый.
(Сүз)

* Әйтермен − миннән китәр,
Тыңламасаң − синнән китәр.
(Сүз)

* Сөрмәгән җирдә тумаган куян баласы.
(Ялган сүз)

* Диңгезе бар, суы юк,
Каласы бар, халкы юк,
Урманы бар, агачы юк.
(Карта)

* Шәһәрләр − йортсыз,
Диңгезләр − сусыз.
(География картасы)

* Ямавы бар, җөе юк,
Каласы бар, өе юк.
(Карта)

* Бабай бүреге йөз ямау.
(Глобус)

* Аягы юк − китәр,
Җибәргән җиргә җитәр,
Кушкан йомышны үтәр.
(Хат)

* Теле юк, теләсә кем белән сөйләшә,
Гәүдәсе юк, кәгазьдән күлмәк кия.
(Хат)

* Дүрт почмаклы келәтем, −
Аккошым бар эчендә;
Кеше алыр дип кайгым юк, −
Тамгасы бар түшендә.
(Хат)

* Кабат-кабат,
Бер кошта өч йөз алтмыш биш канат,
Мин торам аны санап,
Көн дә кими бер канат.
(Календарь)

* Күңелсезгә − юаныч,
Күңеллегә − куаныч.
(Җыр)

II бүлек.
Табигать күренешләре, ел фасыллары

* Өй башына утырган,
Җир йөзен нуры белән тутырган.
(Кояш)

* Ул булса, көн була.
Ул булмаса, төн була.
(Кояш)

* Лампа түгел − яктырта,
Мич түгел − җылыта.
(Кояш)

* Тау башында җәүһәр таш,
Аңа туры караган кешенең күзе яшь,
Аны тапкан кешегә йөз егерме яшь.
(Кояш)

* Егет егетлеген итә,
Елмаеп боз эретә.
(Кояш)

* Зур палас,
Төбендә − йомры калач.
(Күк, ай)

* Нәрсә төнне яктырта,
Нәрсә яна − яндырмый?
(Кояш, ай)

* Иртән чыга,
Кичен югала,
Аның урынына
Энесе кала.
(Кояш, ай)

* Алтын китте, көмеш килде.
(Кояш, ай)

* Өй өстеңдә ярты күмәч.
(Ай)

* Үзе урак, үзенең теше юк.
(Ай)

* Өй артында − ак калач.
(Ай)

* Төнлә калка, көндез ята.
(Ай)

* Мич тулы пәрәмәч,
Уртасында − бер калач.
(Ай, йолдызлар)

* Мең шырпыга бер лампа.
(Ай)

* Ярты телем ипи
Бөтен дөньяга җиткән.
(Ай)

* Бер көтүче мең сарык көтә.
(Ай, йолдызлар)

* Бер атасы, бер анасы,
Ничә йөз мең баласы.
(Кояш, ай һәм йолдызлар)

* Атамның бер туны бар.
Ябынып булмый;
Эче тулы ак энҗе,
Санап булмый.
(Күк һәм йолдызлар)

* Кич булганда күренер,
Таң булдымы − күмелер.
(Йолдыз)

* Актыр үзе, югары,
Җем-җем итеп ул тора;
Бүген таңда килмәсәң.
Китәмен дип утыра.
(Йолдыз)

* Өй түбәмдә − җиз кадак.
(Йолдыз)

* Үзе ялтырый, үзе калтырый.
(Йолдыз)

* Ай белән килә,
Көн белән китә,
Алтын башлы,
Көмеш чәчле,
Мең дә бер йәшле.
(Йолдыз)

* Вак кынадыр үзләре,
Ялтырыйдыр күзләре.
(Йолдызлар)

* Күл тулы алтын балык.
(Йолдызлар)

* Өй башында − җиз иләк.
(Йолдызлар)

* Төнлә баксам, күк тулган,
Иртән баксам, юк булган.
(Йолдызлар)

* Атайдан калган зур коштабак,
Коштабак тулы җиз кадак.
(Йолдызлар)

* Җәүһәр сиптем, җиргә төшми,
Алыйм дисәм, буем җитми.
(Йолдызлар)

* Берсе чәчә, берсе эчә, берсе үсә.
(Болыт, җир, үлән)

* Ишектән керер, түргә менеп утырыр.
(Суык)

* Аяксыз-кулсыз рәсем ясый.
(Суык)

* Аягы юк, кулы юк,
Тәрәзәгә гөл ясый.
(Суык)

* Үзе шушында, үзе беленми;
Тынга беленә, күзгә күренми.
(Һава)

* Ипи түгел, су түгел,
Авыр түгел, аз түгел,
Ансыз яшәү мөмкин түгел.
(Һава)

* Аягы юк - качадыр, канаты юк - очадыр.
(Төтен)

* Мич эчендә кара мәче.
(Төтен)