Оқылым

Кейде ғұмыр кірпік ұшында тұрады.
Көзіңді ашып-жұмғанша... Мәселені сағаттар емес, минуттар емес, секундтар шешетін уақыт болады.
Бала Тоқтар Теміртауға келгенде, Қарағандыдағы аэроклубқа
жазылып, кеудесіне ұшқыш болсам деген үкілі үмітті қондырғанда
мұндай жағдайлар болады дегенді қаперіне әсте алмаған да шығар-ау!
Алғаш жасы жетпегендіктен парашютшілер секциясына жазғанда,
аэродинамика дегеннің не екенін ең алғаш білгенде, парашюттің қалай
қалықтайтынын тұңғыш сезінгенде адам өмірінің кірпік ұшына
байланған нәрсе екенін аңғарып үлгермеген де болар.
Адамның жаны мұрнының ұшына келетін кез. Ойпыр-ай, әлгі
МИГ-29 ұшағын шторм уақытында крейсер палубасына қондырған
ерлігі ерен болған екен. Қара теңіз – теңіз біткеннің ішіндегі
қанқұйлысы. Алапат теңіз дауылы тұрғанда корабльдер желге
қаңбақтай ұйытқып кетер еді. Шторм кезінде жал-жал толқын пайда
болады. Бұл, әрине, мұхит толқынынан шағындау болғанымен,
зардабы зіл-батпан. Бірінің артынан бірі келіп ұрғанда корабльдің
пәрша-пәршасын шығаруға шамасы жетер-ді.
Тоқтар Әубәкіров сондай сұрапыл теңіз дауылы ышқынып
тұрған шақта дыбыстан жылдам ұшатын ұшақты кеме үстіне
қондырып үлгерген ғаламат ерлік жасаған. Әдеттегі сынақ ұшуы деп
есептелгенімен осындай күрделі жағдайда ұшақты кеме үстіне
қондыру таза жүрек жұтқандық қой!
Судың жал-жал толқындарының салмағына ұшақтың салмағы
келіп қосылғанда 80 мың тоннаға тең келерлік жойқын жүктен кеме
шайқалғаны сондай: қауырсын секілді шырқ айнала жөнелген ғой.
Тоқтардың бойына сонда да үрей ұя салып үлгермеген. Қорқыныш,
үрейлену сезімі ұшақ қонған соң барып келсе керек. Япыр-ау, мен
мұнда қалай тап болдым, бұған қонып нем бар? – деген ой ең соңынан
келгенде қыр арқасын қара тер басқан...
Гиннесстің рекордтар кітабына кірген ерлігін де осы ұшақпен жасады.

1. Мәтінде Т. Әубәкіровтың қандай ерлігі сипатталады?
А. әскер бастаған
В. манаптарды бағындырған
С. ұшақты кеме үстіне қондыру
Д. бәйгеден озып шыққан

2. Төмендегі сөздердің синонимдерін жазыңыз.
а. Ғұмыр - _______________
б. Үрейлену - ____________

3. Мәтіннен тұрақты сөз тіркестерін (устойчивые словосочетания)
теріп жазыңыз.

4. Ұшқыштың ерлігіне баға беріңіз. 2-3 сөйлем жазыңыз.




Жазылым
Берілген сұрақтардың біреуіне жауап беріңіз. Жауапты тиісті
стильге келтіріп жазыңыз
1. Қазақстан - Байқоңыр - Ғарыш
Сіз жақында ҚР Халық қаһарманы Т.Әубәкіровпен кездестіңіз. Сізбен
болған

сұхбатта ғарышкер сіздің, жас жеткіншектердің көкейіндегі
сауалдарына жауап берді.
Жалпы, нақты, альтернативті, жабық сұрақ түрлерін көрсете отырып,
сұхбатты жазыңыз.
Жазылымда орфографиялық, пунктуациялық норманы, сөйлемдерді
орынды қолданыңыз.
Нұсқаулық:
Кіріспе жазу: журналистің алдына қойған мақсаты;
Сұхбатты жөнге келтіру, таза қағазға барлық сұрақтар мен жауаптарды
жазу;

Редакциялау: сұрақтар мен жауаптардың барлығы қаншалықты
қызықты, маңызды екендігін қарап шығу, мәтінді тексеру.

2. «Мәңгілік елдің нұрлы жолы!»
Елбасының кітабы Қазақстанның қазіргі жарқын сәттерін баяндайды.
Кітап Президенттің ел жастарына арнаған үндеуі түрінде
ойластырылған. «Мәңгілік ел» идеясы бізді ұлы
мақсаттарға жетелейді. Мақсатқа жетудің жолында ойыңызды дамыта
отырып, «Мәңгілік ел – менің елім» тақырыбында мақала жазыңыз.
Жазылымда орфографиялық, пунктуациялық норманы, салалас
құрмалас сөйлемдерді орынды қолданыңыз. (Книга Президента
рассказывает о текущих ярких моментах Казахстана. Книга оформлена
в виде обращения Президента к молодежи страны. Идея «Вечной
страны» приводит нас к великим целям. Развивая свои мысли на пути
достижения цели, напишите статью (эссе) на тему "Мәңгілік ел –
менің елім")

10 балл