переведите прошу! главное чтобы был смысл текста, не обязательно дословно
До XX века
Игра в шахматы известна на территории современного Казахстана издавна. Об этом свидетельствуют археологические раскопки 1970-х — 1980-х годов на Талгарском городище, в результате которых были обнаружены шесть шахматных фигур XI — XIII веков.
До XX века на территории современного Казахстана шахматы были мало распространены. Первый шахматный кружок, объединяющий представителей местной интеллигенции, возник в городе Верный в 1889 году.
[править]
Первая половина XX века
После образования Казахской АССР в 1925 году начали организовываться первые шахматные соревнования. В 1934 году состоялся первый республиканский чемпионат, победителем которого стал перворазрядник из Уральска Исидор Лопатников.
В дальнейшем в чемпионатах Казахстана наиболее успешно выступали: ставший десятикратным чемпионом Анатолий Уфимцев, Борис Каталымов, Михаил Мухин, Наум Рашковский, Олег Дзюбан.
Женские чемпионаты проводятся с 1950 года. Первой чемпионкой стала Чинишилова из Петропавловска. Звание чемпионки неоднократно выигрывали Ривина, Маслова, Муслимова, Сахатова и другие.
[править]
Вторая половина XX века
Популяризации шахмат способствовало участие в чемпионатах республики вне конкурса Ратмира Холмова в 1950 году, Евгения Васюкова и Ларисы Вольперты в 1957. В начале 1950-х годов шахматные отделения были открыты в 11 детских спортивных школах, в республиканских школах высшего спортивного мастерства Министерства просвещения республики. Всего обучалось шахматам свыше 400 школьников. В начале 1960-х годов шахматами занималось около 200 тысяч человек, норму мастера спорта СССР выполнили Ю. Никитин, А. Носков, В. Муратов, В. Середенко.
В 1965 году звание мастера спорта СССР присвоено Муслимовой — первой среди шахматисток Средней Азии и Казахстана.
В середине 1960-х годов юные казахские шахматисты добились первых успехов во всесоюзных соревнованиях: Мухин и Лебович стали чемпионами СССР среди школьников в 1965 и 1967 соответственно. С конца 1983 года в Алма-Ате был открыт Дворец пионеров и школьников, где в шахматных секциях занимались свыше 300 учащихся.
Сборная команды республики - участница множества командных чемпионатов СССР и спартакиад народов СССР. В обоих соревнованиях лучшим достижением команды стало восьмое место в 1969 и в 1967 году соответственно.
В международных соревнованиях 1980-х годов успешно выступает Гульнара Сахатова, победительница международного турнира в Таллине 1986 года, участница межзональных турниров в Гаване в 1985-м и в Тузле в 1987-м. Популяризация шахмат способствовало: проведение Всесоюзных и международных соревнований, в том числе чемпионата СССР среди мужчин, Алма-Ата, 1968—69; четверть финал матча претендентов Полугаевский — Таль, Алма-Ата, 1980; первого международного женского турнира Алма-Ата 1987 года; выпуск литературы на казахский язык в издательстве «Жалын».
[править]
Современность
Главный тренер сборной Казахстана Евгений Владимиров считает, что в Казахстане был «Всплеск шахмат» в первые годы независимости страны, но теперь ситуация «медленно, но верно» ухудшается. В республике есть единственный шахматный клуб, имеющий материально-техническую базу и существующий еще с советских времен (в Павлодаре). А в целом и количество таких клубов резко сократилось, и качество их работы упало. Кроме того он считает что воспитательная роль шахмат в Казахстане недооценивается, а за четыре года, которые он работает главным тренером, федерация не выделила на сборную ни тиына, единственный источник финансовых поступлений была благотворительность компании «Сеймар».[1]
На данный момент за Казахстан играют 15 гроссмейстеров.[2]
Answers & Comments
Дейін XX ғасырдың
Ойын шахматтарға бұрыннан қазіргі Қазақстанның аумағында белгілі. Туралы осы 1970-х археологиялық раскопки - Талғардың городище кездестір- XI алты шахматты тұрпаттары бол- 1980-х жылдардың - ғасырдың XIII айғақтайтын.
Дейін XX ғасырдың қазіргі Қазақстанның аумағында шахматтар азғантай таратып жібер- болды. Бірінші шахматты үйірме, жергілікті зиялылардың өкілдерін біріктіруші, 1889 жылы дұрыс қалада туды.
Бірінші жарты XX ғасыр
Кейін қазақ АССР білімінің 1925 жылы бірінші шахматты жарыстар ұйымдастырылу бастады. 1934 жылы бірінші жеңімпазының республикалық чемпионат Уральска деген перворазрядник Исидор лопатников орындалған стал.
Ендігәрі Қазақстанның чемпионаттарында ең ойдағыдай: десятикратным чемпионмен ставший Анатолий Уфимцев, Борис Каталымов, Михаил Мухин, Наум Рашковский, Олег Дзюбан жұрт алдында сөйледі.
Әйелдің чемпионаттары 1950 жылдан деген еңсеріледі. Бірінші чемпионмен Чинишилова Петропавлдан стала. Чемпионның атағын жиі-жиі Ривина жеңді, Масловтың, Мүсілімовтің, Сахатовтың және сырттар.
[править]
Екі жарты XX ғасыр
Шахматтың популяризациясының қатысу республиканың чемпионаттарында тыс Ратмирдың Холмова конкурсының 1950 жылы способствовало, Евгений Васюкова және Ларисаның Вольперты ара 1957. Ара түп 1950-х жылдардың шахматты аулақтанулар 11 балалар спорт мектептерде ашық болды, республиканың ағарт- министрлігінің жоғарғы спорт ұсталығының республикалық мектептерінде. Небәрі шахматтарға свыше 400 школьников үйренді. Ара түп 1960-х жылдардың шахматтармен около 200 мыңдаған человек шұғылданушымын, СССР спортының шеберінің шамасын Ю. Никитин орындады, А. Носков, В. Мұратов, Середенконың В.
1965 жылы СССР спортының шеберінің атағы Мүсілімоваға - шахматшылардың арасында бірінші ортаның Азиясының және Қазақстанның же-.
Ара орта 1960-х жылдардың жас қазақ шахматшылар бірінші табыстардың бүкілодақтық жарыстарда: шығарды Мухин және Лебович СССР чемпиондарының школьников арасында ара 1965 стали және 1967 сәйкесінше. Бер адақ 1983 жылдың Алма-Ате ашық пионеров және школьников сарайы болды, қайда шахматты секциялерде свыше 300 оқы- айналысты.
Республиканың командасының құрамасы - әмірлі чемпионаттың көпшілігі СССР және СССР халқының спартакиадаларының қатысушы. Обоих жарыста команданың алды табысымен сегіз жер ара 1969 стало және 1967 жылы сәйкесінше.
1980-х жылдың халықаралық жарыстарында ойдағыдай Сахатовтың Гульнара жұрт алдында сөйлейді, халықаралық турнирдың жеңімпазы таллине 1986 жылдың, аймақаралық турнирдың қатысушысы Гаванада 1985-м және Түзлада 1987-м. Шахматтың популяризациясы: бүкілодақтық және халықаралық жарыстың жаса- способствовало, соның ішінде СССР чемпионатының ерлердің арасында, Алма-Ата, 1968-69; тоқсан Полугаевский талапкерінің матчының финалы -, 1980 таль, Алма-Ата; бірінші халықаралық әйелдің турнирының Алма-Ата 1987 жылдың; шығарылым әдебиет қазақ тілге "Жалын" баспасында.
[править]
Қазіргі
Қазақстанның құрамасының басты бапкері Евгений Владимиров есептейді, не Қазақстанда "шахматтың шолп-шолбы" елдің тәуелсіздігінің бірінші жылдарында болды, бірақ енді "ақырын, бірақ дұрыс" деген жағдай нашарлайды. Республикада бірден-бір бар материально-техническую базаны және бар тағы советтік замандардан(Павлодарда) шахматты үйірме болатын. Ал арада бүтіндікте және мынадай будақтың саны шұғыл қысқарды, қарамастан және оның жұмысының сапасы жығылды. басқа ана ол есептейді не шахматтың тәлімдік рөлі ара Қазақстанда недооценивается, ал үшін төрт жыл, нешінші ол басты бапкермен жұмыс істейді, федерация не тиына на құрамаға деген емес қасқайтпады, финанс түсім бірден-бір бастау "Сеймар" деген компания қайырымдылық бол-.
На айтылмыш кезді үшін Қазақстанды 15 гроссмейстер ойнайды.