Ауыл сырты... Жұмаштың басының қасқасынан аумайтын тақыр айра-жайра асық. Балақты тобықтан түріп тастап, асық ойнап жатырмыз. Шешіп қойған екі пар бәтеңке тақыр шетінде құлақтары ербиіп-ербиіп тұр. Ой, жалаңаяқтанып ап, асық ойнағанға жер үстіндегі бір де бір рақат жетпейді. Май топырақ табан қытықтайды. Асықты жалаң аяқ ойнағанның тағы бір тамашасы бар. Біз шетімізден жұлымырмыз. Ал жұлымыр бала киген бәтеңке оңа ма, өкше желіне-желіне бірі оңға, екіншісі солға қисайып кеткен. Қисық табан бәтеңке киген бала асықты да қисық көздейді. Ал қисық көздеп көр, әп-сәтте-ақ барыңды сыпырып алады. Сондықтан мана тақырға іліге бере өңкей қисық табан бәтеңкені атып ұрғамыз.

Үшбас, Үшекең — қасқабас Жұмаштың төбесіне көтерген тұңғышы қояр емес. Мойнын қудай созып жіберіп, он көзін қысып қойып, құлжаны иіре атып жібергенде, тізіліп тұрған асықтар бауырсақша шашылып, әр жерде тырайып-тырайып жатады.

Іш алай-дүлей. Өзек өртеніп барады. Мана қос қалғаны асыққа лықа толтырып, бірдеңеден құр қалғандай тақырға қос аяқтап шапқылап, жетуін жетіп-ақ келіп ем. Қазір екі қалта бос.

Үшбас егер осы жерде былбырап піскен қойдың басының құлағына айнала қалса, олла-білле, түк ойланбастан қылғи салар едім. Әкесі өлгендей осыншама ойсыратып ұтпаса, ақысы кете ме екен? Өзінің мойны да, қолы да тертедей ұзын. Еңкейе беріп, созылып қалғанда, қандай алыс тұрған асықтың доп үстінен үңіреңдеп шыға келеді. И-ий, анау ойқы-шойқы бас терісі неткен сыйықсыз! Құдай шіркін адамдарды жаратып келіп, кезек Үшбасқа жеткенде қатты шаршап қалған білем, қалғып-шұлғып отырғанда қателесіп кетіп, төбе деп шүйдені томпита салса керек. Сосын Тілештің — шын аты ғой — өңделіп бітпеген басын алай-былай біраз домалатып: «Әй, төбе деген шүйдеден алыс жатпаушы ма еді» деп, былқылдаған еңбекті шодырайта қойыпты. Ол да ұнамай, ақыры шүйде мен еңбектің арасынан төбе шығарыпты. Бәрі де дұрыс. Ел жаманы, құдекең шүйде мен еңбектегі қате кеткен екі томпақты жазып, жаймалап, қалпына келтіруді апаш-құпаш қарбаласта тарс ұмытыпты.

Басы үшеу, төртеу әлде алтау бола ма, Тілеш оған пысқырмайды да. Кластан класқа қатырып көшеді, асықты қатырып ойнайды. Қысқасы, жалғанды жалпағынан басып жүр. Осы тұрғанда: «Шіркін, менен кейін бір іні туа қалса, өзі Үшбастан асқан қитар болса-а...— деп қиялдап қоямын..— Өсе келе күндердің күні Үшбастың ішін кептіріп тұрып ұтар едім, бәлем! Әйтпесе, жақын-жұрағаттардағы мұрынбоқтардың арасынан сондай біреу шықса. Әттен, ондай бала жақын-жұрағат түгіл, бүткіл Аққұмда жоқ, жоқ. Кішкентай бала атаулы шетінен жайнап көз пәлелер».

... Үшбас қампиған қалтасын сыртынан ұрып қалып еді, көп асық: «Біз мұндамыз, төрт көз түгел, саспаңыз» дегендей күтір-күтір ете қалды.

— Кәне, бар ма асық? Болса, таста! — Ұшекең баяғысындай жалақ-жұлақ етеді. Қитары да, түзу көзі де жұрқ-жұрқ етіп, өңменімнен өтіп барады. Ондайда өзінен біртүрлі сескеніп қаласың.

Қалтаны аударып ем, аш есектің құлағы құсап салбырай қалды. Тек мамамның жанын коймай: «Киноға билет алайыншы, балалар опыр-топыр кіріп жатқанда, мен ылғи сүмірейіп тұрамын»,— деп қыңқылдап жүріп сұрап алған елу тиын жарқ етіп жерге түсті.

Үшбас маңдайынан желкесіне дейін сыдыртып сипап өтіп еді, алақаны сансыз ойқыл дәндерде қарғып-қарғып кетті. Жаны ашығансып, бетіме бірер минут мүсіркей қарады. Мен оған босаңси қойғаным жоқ. Өтірік жаны ашып жүріп үптеп кететін Үшбастың сырын кім білмейді!